İnsanlar Neden Yalan Söyler?

İnsanlar Neden Yalan Söyler?

Yalan TDK Türkçe sözlüğünde kelime anlamı olarak, “doğru olmayan, gerçeğe uymayan söz, kıtır” olarak açıklanmaktadır.

Hemen hemen hepimiz farklı amaç ve niyetlerle yalan söylemişizdir. Burada amaç kendimizi zor bir durumdan kurtarmak olabileceği gibi, olduğumuzdan farklı tanıtmak arzusu da olabilir. Bazı durumlarda yalan söylemek, insanın savunma mekanizmasını harekete geçirişi yani savunma davranışı olarak ortaya çıkabilir. Bu tip yalanlardaki amaç, başkasını bilerek, aldatmaya çalışmak, gerçeğe uygun olmayan uydurma, asılsız sözlerle kandırmak ve aynı zamanda kendine yarar sağlamaktır.

İnsana hiçbir yararı olmayan ya da çok az yarar sağlayan bir başka yalan türü ise patolojik yalan diyebileceğimiz türdür. Bu tip yalan söyleyen kişiler niçin yalan söylediğini açıklayamazlar ve genellikle söyledikleri yalan kendilerine zarar verir. Hatta bu öyle bir duruma gelir ki, doğruyu söylemek kendi lehine olacakken bile yalan söylerler.

Çocuklar için durum farklıdır. Çocukların gelişim özelliklerine bağlı olarak hayalle gerçeği ayırt edemediği dönemlerinde söylenenle yalan olarak değerlendirilemez. Yalan olabilmesi için bilerek aldatma amacıyla söylenmesi gerekir.

PEKİ İNSANLAR NEDEN YALAN SÖYLER?

 Her başı sıkıştığında yalan söylemeyi çevresindeki yetişkinlerden, arkadaşlardan model alarak öğrenen birey, “nasılsa herkes yalan söylüyor” düşüncesi oluşturmakta ve yalan söylemeyi normalleştirmektedir. Anne babaların yalan söylediğini gören çocuklar, zorda kaldıklarında yalan söylemeyi yine ebeveynlerinden öğrenmektedirler.

Yine kötü diyebileceğimiz yaşam olaylarına örneğin; şiddete, cinsel tacize veya istismara maruz kalmış olan kişiler kendilerini korumak için başka bir alternatife sahip olmadıklarını düşünerek yalan başvurmaktadırlar.

Özgüven eksikliği duyan kişiler, güven doyumunu sağlamak ve ilgi çekmek amacıyla yalan söyleyebilirler.

Narsistik, sınırda, bağımlı kişilik bozukluğu olan bireyler nedeni belli olmayan patolojik yalan denen yalanlar söylerler.

Bazı durumlarda da kişi yaptıklarından dolayı suçluluk hisseder, yalan söyleyerek ve söylediği yalana kendi de inanmaya meylederek, suçluluk duygusunu bastırmak, rahatlamak amacını güder.

Kişiler kendilerine acı verecek, üzecek gerçekleri yalan söyleyerek çarpıtır, böylece yaşamaları muhtemel olan acı duygusundan kurtulmak veya ertelemek amacıyla yalan söylerler.

İç dünyasında olmak istediği kişi ile gerçekte olduğu kişi arasında farklılık hisseden birey iç çatışma yaşayabilmekte ve sosyal yönden kabul görmek amacıyla kendisi ile ilgili yalanlara başvurabilmektedir.

Uzm. Psikolog Semra EVRİM