Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Travma; herhangi bir dış etkenle oluşan, yaralanma, incinme, sarsılma olarak açıklanabilir. Kişinin yaşamına, vücut bütünlüğüne, sevdiklerine, inançlarına tehdit olarak algıladığı olaylar travmatik olaylardır. Bu olaylar aniden oluşarak kişinin stres düzeyini arttırmakta, dehşet, panik, korku ve kaygı yaşamasına neden olmaktadır. Travmatik olaylar kişinin kendi başına gelebileceği gibi, sevdiklerinin başına da gelebilir veya kişi olaylara tanık olabilir.

Doğal afetler (deprem, sel, yangın vb.) , insan eliyle oluşan (işkence, tecavüz, kazalar, ani kayıplar vb.) olaylar travmaya sebep olabilir. 

Travma yaşayan insanlar bireysel özelliklerine göre olaylara farklı tepkiler verirler. Bir kısmı olaydan kısa bir süre sonra toparlanmakta, bir kısmı depresyona girmekte bir kısmı da Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) yaşamaktadır. Kadınlar, geçmişte travma yaşamış olanlar, başka ruhsal hastalığı olanlar risk altındadır.

TRAVMATİK OLAYDAN ETKİLENMEYİ HANGİ FAKTÖRLER BELİRLER?

Yaşanan travmadan etkilenme kişiden kişiye farklılık gösterse de bazı unsurlar belirleyici rol oynar. Bunlar:

• Travmatik olay sırasında fiziksel olarak zarar görmüş olma,
• Yaşanan olay nedeniyle yakınlarını kaybetmiş olma,
• Olayı kişinin kendisinin yaşamış olması ve olayın meydana geldiği yere yakınlık derecesi,
• Travmatik olaya maruz kalma süresi,
• Yaşamına karşı tehdit olarak algılayıp öleceğini düşünme,
• Kişinin stresli yaşam olaylarıyla başa çıkma gücü,
• Kişinin olay sırasında ve sonrasında sosyal desteğe sahip olması,
• Özellikle çocukların ve ergenlerin ebeveynlerinin olaya gösterdikleri tepkiler.

TSSB BELİRTİLERİ

• Uykusuzluk,
• Olayın sık sık hatırlanması ve anıların rahatsızlık vermesi,
• Yaşanan olayla ilgili kâbuslar görme,
• Aynı olayın yeniden yaşanacağına karşı duyulan kaygı,
• En ufak bir uyaran karşısında irkilme,
• Sinirli olma, öfkelenme, huzursuzluk hissetme,
• Diğer insanlar tarafından anlaşılmadığına inanma,
• Geleceğe yönelik planlar yapmada zorluk yaşama.

TSSB YAŞAYAN KİŞİLERE NASIL YAKLAŞMALIYIZ?

• Yumuşak bir sesle, acele etmeden konuşun,
• Göz teması kurun,
• Açık uçlu sorular sorun,
• Kendini ifade etmesine izin verin, sözünü kesmeyin,
• Yargılamaktan, eleştiriden kaçının,
• Empati kurun, sabırlı olun,
• Dikkatle dinleyin, o konuşurken başka şeylerle ilgilenmeyin,
• Tartışmayın, zıtlaşmayın,
• Anlattıklarını küçümsemeyin, şakacı yaklaşmayın,
• Geri bildirimde bulunun.

TEDAVİSİ

TSSB’na eşlik eden depresyon veya başka bir ruhsal hastalık varsa ilaç tedavisi gerekebilir.  Psikolojik tedavide bilişsel davranışçı yöntem etkili olmaktadır. Bu yöntemle düşünce yapısındaki hatalar, çarpıklıklar değiştirilmeye, düzeltilmeye çalışılır.