Ergenlerde Bağlanma Süreci

Ergenlerde Bağlanma Süreci

Bağlanma ilişkisi bir sosyal davranış çeşididir. Yaklaşık 3 yaşların ilk evrelerinde çocuklar annelerini güvenli bağlanma figürü olarak tanımlar. Daha sonraki aşamalarda ise öğretmenlerini ve arkadaşlarını güvenli bağlanma figürü olarak görmeye devam ederler. Ergenlik dönemi bağlanma ilişkisinde belirgin bir değişimin yaşandığı dönemdir. Bu değişim hem güven hem de tehlike arz eden dünyada güvenle yaşamak ve gelecekte kendi çocukları ve eşine karşı bağlanmanın gerçekleşebilmesi için tecrübe edilmesi gereken bir değişimdir. Ergenlik süreci, kişinin aile dışındaki yaşama hazırlanabilmesi adına çocukluk evresinde kazanmış olduğu düşünce ve davranışların şekil aldığı ve değişim gösterdiği bir dönem olarak karşımıza çıkar. Bağlanma süreci ise ergen kişinin aile fonksiyonlarını etkilemektedir. Ergenin geliştirmiş olduğu güvenli bağlanma stili, aile fonksiyonlarını olumlu şekilde etliler. Güvensiz bağlanma ise aile içinde problemlerin oluşmasına neden olur. Çünkü ergen kişi ailesindeki kişileri bireyselliğini tehdit edici kimseler olarak görür. Bağlanmanın ebeveynlerden akran grubuna çevrildiği süreçte her zaman olumlu şeyler yaşanmayabilir. Ailesi ile arasında güvenli bağlanma geliştiremeyen ergen bağlanma ihtiyacı ile otonomi arasında denge sağlayamayabilir. Bu tip ergenlerde güven duygusunda azalma söz konusudur. Bağlanmayla alakalı ilişkilerinde sürekli bir sonlanma, kararsızlık ve sorunlar yaşarlar. Bunun sonucunda tekrardan bir sorunla karşılaşmamak adına ilişkiye girmekten kaçınırlar. Kaçınma davranışı ile ilgili güvensiz bağlanma geliştiren ergenler bağlanma figürleri ile problem yaşadıkları için hızlı bir biçimde depresyon sürecine girmeye başlarlar. Bu depresyon çeşidi ebeveyne karşı olan güvensiz bağlanmanın uzantısı olarak karşımıza çıkmaktadır.

Güvensiz ve organize olmayan bağlanma stili geliştirmiş olan ergenler yabancı durumlara uyum sağlamakta, organize davranış göstermekte ve stres ile baş etmekte bir takım sıkıntılar yaşamaktadırlar. Bu olumsuz örüntülerin altında yatan bakım veren kişinin tepkilerinde güvensiz, tutarlı olmayan, kaba, benmerkezci veya zorbalığa dayalı bir tutumda olması ve bireyin bakım verenden korkması yatar.

Ergen ve ebeveynleri arasındaki bağlanma sürecini inceleyen araştırmalar, ergenlik döneminde ailesi ile güvenli bağlanma ilişkisi kuran bireylerin arkadaşlık ilişkilerinde daha başarılı olduklarını, özgüvenlerinin daha yüksek olduğunu ve sosyal olarak kendilerini daha iyi ortaya koyduklarını göstermiştir.

Güvenli bağlanma ebeveyn veya bakım veren kişinin destekleyici, korumacı ve çocuğun rahatını sağlayıcı şekilde davrandığı takdirde gelişecektir. Bağlanmada ebeveynin rolü yadsınamaz. Bu sebeple ergenlik sürecinde kişinin kendi bireyselliğini ve bağımsızlığını en doğru şekilde ortaya koyması erken çocukluk dönemindeki sağlıklı bağlanma ile mümkün gözükmektedir.

Uzm. Klinik Psikolog Hande DURUKAN